Kaitito
Tīmoti Kāretu

1937 -
I whānau mai ai a Tīmoti Karetu i te tau 1937, he uri ia nō Ngāi Tūhoe rāua ko Ngāti Kahungunu. He mātanga ia o te reo Māori, he tohunga tito waiata, he tohunga hoki ia ki ngā waiata me ngā haka a tāua, a te Māori. Ka mutu, e mōhiotia whānuitia ana ia ki ngā tōpito o te ao mō tāna whakapeto ngoi ki te whakarauora i te reo Māori.
Ngā waiata a te kaitito
-
Whakaipuipu
Whakaipuipu mai rā te moana kei waho e
haere tonu
E āki kau ana ki Te Toka-namu-a-Mihi-marino
Ki uta rā, ki Pākirikiri e
Ko te rite o te wai kei aku... -
E nanawe ake ana i ahau
E nanawe ake ana i ahau
haere tonu
Te aroha, te mamae, te pōuri
Ki te ngako, ki te matū
O te ao Māori
5 E ngaro nei, e ngaro nei
Ki... -
E noho ana
E noho ana i te ranga māheuheu
haere tonu
Ka titiro whakarunga ki ngā whetū o te rangi
Āritarita noa , āritarita noa
Engari tē riro mai ki te kapu...
E nanawe ake ana i ahau
Ngā Kupu
E nanawe ake ana i ahau
Te aroha, te mamae, te pōuri
Ki te ngako, ki te matū
O te ao Māori
5 E ngaro nei, e ngaro nei
Ki ōna rerenga, ki ōna tauranga
Ki ōna whakataratara, ki ōna whakairoiro
I tutū ai te puehu
I heke ai te toto
10 I puta ai te ihi
I pā ai te wehi
I tau ai te mana
Kāti rā, e te iwi,
Te whakapae noa nō konei te hē
15 Nō korā te hē
Te warea kē ki te reka o te rangi
Te whiu o te ringa, te huri o te māhunga
Ngā whakawai i te tangata
Hei huna i te kore mōhio
20 Te waiho tonu ko te kore noa iho
Hei mea nui
Ko te mea nui kia kore noa iho.
I te wā i a rātou mā
Ko te kupu te tīmatanga
25 Ko te kupu te whakamutunga
Ko te kori i hanga noa
I te wā ia i a tātou nei
Ko te kori te tīmatanga
Ko te kori te whakamutunga
30 Ko te kupu kua hanga noa
Kua rite ki te ika
Hāmama kau! Hāmama kau!
Arā ngā iringa kōrero, ngā takahanga rangatira
Hei whakahau, hei whakapakari
35 Ki te kore te ngako, te matū
Me pēhea te kōrero e iri, te rangatira e takahi?
Takatū ake rā tātou
Whakahokia ki ōna taumata!
Kei pātai ngā mokopuna,
40 'I ahatia e koe taku taonga e?'
NgÄ whakamÄrama
Ko tēnei waiata i titoa hei waiata whakauru ki ngā whakataetae nui o te motu tēnei i tū ki Ōtautahi ā te marama o Oketopa, i te tau 1986. Nā te anipā nui ōku ki ngā kapa haka e warea ana ki ngā korekore o te haka i titoa ai. Ko te tino taonga o te haka, otirā o ngā mahi Māori katoa ko te kupu, ā, ko tēnei kua tahia ki rahaki whakapau kētia ana te kaha ki te āhua noa iho, kaua ki te ngako, ki te matū.