Kaitito

Tīmoti Kāretu

Tīmoti Kāretu

1937 -

I whānau mai ai a Tīmoti Karetu i te tau 1937, he uri ia nō Ngāi Tūhoe rāua ko Ngāti Kahungunu. He mātanga ia o te reo Māori, he tohunga tito waiata, he tohunga hoki ia ki ngā waiata me ngā haka a tāua, a te Māori. Ka mutu, e mōhiotia whānuitia ana ia ki ngā tōpito o te ao mō tāna whakapeto ngoi ki te whakarauora i te reo Māori.

Pānui tonu

Ngā waiata a te kaitito

  • Whakaipuipu

           Whakaipuipu mai rā te moana kei waho e
           E āki kau ana ki Te Toka-namu-a-Mihi-marino
           Ki uta rā, ki Pākirikiri e
           Ko te rite o te wai kei aku...

    haere tonu

  • E nanawe ake ana i ahau

             E nanawe ake ana i ahau
             Te aroha, te mamae, te pōuri
             Ki te ngako, ki te matū
             O te ao Māori
    5       E ngaro nei, e ngaro nei
             Ki...

    haere tonu

  • E noho ana

             E noho ana i te ranga māheuheu
             Ka titiro whakarunga ki ngā whetū o te rangi
             Āritarita noa , āritarita noa
             Engari tē riro mai ki te kapu...

    haere tonu
Te Ipukarea

E nanawe ake ana i ahau

  • Kaitito: Tīmoti Kāretu,
  • Tau: 1986
  • Momo: Waiata-ā-ringa
  • Namatoro: KAR002

Ngā Kupu

         E nanawe ake ana i ahau
         Te aroha, te mamae, te pōuri
         Ki te ngako, ki te matū
         O te ao Māori
5       E ngaro nei, e ngaro nei
         Ki ōna rerenga, ki ōna tauranga
         Ki ōna whakataratara, ki ōna whakairoiro

         I tutū ai te puehu
         I heke ai te toto
10     I puta ai te ihi
         I pā ai te wehi
         I tau ai te mana

         Kāti rā, e te iwi,
         Te whakapae noa nō konei te hē
15     Nō korā te hē
         Te warea kē ki te reka o te rangi
         Te whiu o te ringa, te huri o te māhunga

         Ngā whakawai i te tangata
         Hei huna i te kore mōhio
20     Te waiho tonu ko te kore noa iho
         Hei mea nui
         Ko te mea nui kia kore noa iho.

         I te wā i a rātou mā
         Ko te kupu te tīmatanga
25     Ko te kupu te whakamutunga
         Ko te kori i hanga noa
         I te wā ia i a tātou nei
         Ko te kori te tīmatanga
         Ko te kori te whakamutunga
30     Ko te kupu kua hanga noa

         Kua rite ki te ika
         Hāmama kau!  Hāmama kau!
         Arā ngā iringa kōrero, ngā takahanga rangatira
         Hei whakahau, hei whakapakari

35     Ki te kore te ngako, te matū
         Me pēhea te kōrero e iri, te rangatira e takahi?

         Takatū ake rā tātou
         Whakahokia ki ōna taumata!
         Kei pātai ngā mokopuna,
40     'I ahatia e koe taku taonga e?'

Ngā whakamārama

Ko tēnei waiata i titoa hei waiata whakauru ki ngā whakataetae nui o te motu tēnei i tū ki Ōtautahi ā te marama o Oketopa, i te tau 1986.  Nā te anipā nui ōku ki ngā kapa haka e warea ana ki ngā korekore o te haka i titoa ai.  Ko te tino taonga o te haka, otirā o ngā mahi Māori katoa ko te kupu, ā, ko tēnei kua tahia ki rahaki whakapau kētia ana te kaha ki te āhua noa iho, kaua ki te ngako, ki te matū.