Kaitito
Tīmoti Kāretu

1937 -
I whānau mai ai a Tīmoti Karetu i te tau 1937, he uri ia nō Ngāi Tūhoe rāua ko Ngāti Kahungunu. He mātanga ia o te reo Māori, he tohunga tito waiata, he tohunga hoki ia ki ngā waiata me ngā haka a tāua, a te Māori. Ka mutu, e mōhiotia whānuitia ana ia ki ngā tōpito o te ao mō tāna whakapeto ngoi ki te whakarauora i te reo Māori.
Ngā waiata a te kaitito
-
Whakaipuipu
Whakaipuipu mai rā te moana kei waho e
haere tonu
E āki kau ana ki Te Toka-namu-a-Mihi-marino
Ki uta rā, ki Pākirikiri e
Ko te rite o te wai kei aku... -
E nanawe ake ana i ahau
E nanawe ake ana i ahau
haere tonu
Te aroha, te mamae, te pōuri
Ki te ngako, ki te matū
O te ao Māori
5 E ngaro nei, e ngaro nei
Ki... -
E noho ana
E noho ana i te ranga māheuheu
haere tonu
Ka titiro whakarunga ki ngā whetū o te rangi
Āritarita noa , āritarita noa
Engari tē riro mai ki te kapu...
He aha rā kei te tau o taku ate?
Ngā Kupu
Kaitātaki: He aha rā kei te tau o taku ate e haehae ake nei?
Katoa: Ko te mamae ki te ngaro o taku reo!
Warea kē ana ngā whakahaere Māori o te motu
Me te iwi whānui hoki
5 Ki te reo o tauiwi!
Me pēhea kē hoki e ora ai ki te whērā?
E kore e ora i ngā kōhanga reo,
Te Ātārangi, ngā kura reo rua, ngā whare wānanga
Eaoia mā te kōrero tonu! Mā te kōrero tonu!
10 E tātou, e te ao Māori, e tau nei
Kāti rā te toupiore, te māikoiko
Kei riro kē mā te Pākehā tō tātou reo e pupuri.
Takatū ake! Takatū ake!
Takatū ake kia whai kiko ai te kōrero,
15 'Tōku reo, tōku ohooho,
Tōku reo, tōku māpihi maurea,
Tōku reo, tōku whakakai marihi'
Aue! Aue! Aue! Te mamae ki taku taonga e!
Hei!
NgÄ whakamÄrama
Ko te urupounamu o te ngākau me pēhea kē rā te reo Māori e ora tonu ai? Ko te urupare mā te kōrerotia tonutia e te tangata - kāore he oranga i tua atu! Koinei te whakawātea i ngā whakataetae nui o te motu i tū ki Whangārei i te marama o Whiringa-ā-nuku i te tau 1988.