Ngā Kupu

               Tūrou!  Tūrou!
               E noho ana i te toka ki Ngātangiia e
​               Te iringa tēnā o Tainui e
                I Te Moana-nui-a-Kiwa

​5             Ka tangi pōrutu mai ko te au mahara e
               Te hekenga mai i Hawaiiki e
                I Te Moananui-a-Kiwa
               Tūrou!  Tūrou!
               Nau mai e Tāne, oro mai!  Tūrou!

​10           Ka kau tāua i te awa, Pikopiko-i-whiti
               Koakoa e Tāne, Te Kārae-a-Kura
               Ka puta ki te whana putuputu a Tangaroa
               Ki Tahiti nui, ki Tahiti roa,
               Heke te Tai nui, heke te Tai roa
​15           Ka Ītere te waka ki Araura
​               Ūtataki! Ūtataki e!
               Ka whakapaparia te uri tūpuna, ko Taitumu tēnā!
               Whenua Tuarea, whenua ākau e i e
               Araura, Ūtataki whenua

​20           E tia, e tia, e tia!  E ranga, e ranga, e ranga!
               Rangahaua kei whea Te Ika-a-Ngahue
               Kei Tiritiri-o-te-moana i a haha!
               Ka tere ki mua, ka tae ki uta rā
               Ki Rarotonga, ki Ngātangiia

​25           Te kūreitanga o aku tini waka
​               Kuikui, whitiwhiti ora, he whenua ipukarea!
               Whitiwhiti ora, ko Aotearoa!
​               (Ki te urunga, ki te moenga!)
​               Whitiwhiti ora, ko Aotearoa - taku ipukarea!

​30            Ki te takotoranga i takoto ai te waka
                Tainui e, hi!

Ngā whakamārama

Nō  Te Iti Kahurangi te hōnore, i te marama o Hepetema rua mano mā iwa, i whai wāhi ai rātou ki te tira haere a Kīngi Tūheitia ki Rarotonga.  He mea whakarite te haerenga nei e te Kāwanatanga o taua whenua, hei whakakaha i ngā here kōpūtahi i waenga i ngā iwi e rua.

Nā, i a rātou i reira, he nui ngā kōrero i puta mō te hono a Tainui waka ki Rarotonga.  Ko te kōrero kei a ngaa iwi o Rarotonga, e pēnei ana.  He tangata kē a Tainui i whānau mai i roto o Tahiti, engari, i whāngaihia e ōna tūpuna i Hawaiiki.  Ka rangatahi ana a Tainui, ka tupu te hiahia ki roto i a ia ki ōna mātua, me ana teina i mahue atu rā ki Tahiti.  Ko te Kārae-a-Kura te ingoa o te waka i tere i a ia i Hawaiiki ki ana teina, arā, ki a Tai-te-ūkui, Tai-te-nio-veri, Tai-te-rā-varu, me Tai-te-rā-iva.  Nō muri mai, ka karangahia te kāhui nei me ō rātou uri ko Ngāti Tai. 

Kāore i roa, i pākiki a Tainui me tōna whānau mō ngā whenua kei tawhiti.  I piki rātou ki runga i tōna waka, i whakaingoa anōtia te waka ko Ītere.  Tō rātou ūnga tuatahi ko Araura, e mōhio whānuitia ana i ēnei rā ko Aitutaki.  I konei, i noho a Tainui ki a Kura-i-te-rā, he wahine nā te rangatira, nā Rū, i kite tuatahi i te moutere o Araura.  Ko te uri ko Taitumu.

Ka taka te wā, ka tau te tupuna a Ngahue ki Araura me ana kōrero whakarekareka mō te pounamu i kitea rā e ia i Tiritiri-o-te-moana, arā, i Aotearoa.  He pērā rawa te whakamīharo atu a Tainui ki ēnei kōrero a Ngahue, i piki anō rātou ko ana uri ki tana waka.  Nō konei i Tainui ai te ingoa o te waka.  I tere rātou ki te whanga o Ngātangiia, ki Rarotonga, ki te wāhi i kūrei ai hoki ērā atu waka o te Māori.  Katahi rā a Tainui ka heke pēnei mai ki Aotearoa.

Ko tō rātou, ko tō Te Iti Kahurangi maringanui, ko ngā wāhi o roto i ēnei kōrero kei Rarotonga me Araura, he wāhi i tae-ā-tinana atu ai rātou.  Ka mutu, ko nga rangi i ētahi wāhanga o te whakaeke nei, he tauira nō ngā momo waiata taketake pēnei i te ute me te pe’e, i tīpakohia i roto i ā rātou hīkoinga wae.

Nō reira, he whakamaharatanga tēnei ki tā rātou haere ki Rarotonga i te taha o te Kīngi, e kore e maunu i te pūkeitanga mahara.

10-11. Ka kau tāua i te awa, Pikopiko-i-whiti, Koakoa e Tāne, Te Kārae-a-Kura
He kupu ēnei nō roto mai i te karakia a Hoturoa mō te whakarewanga o te waka Tainui i Pikopiko-i-whiti.  Hāngai pū ana i konei, i te mea, ko tēnei wāhanga o te whakaeke kei te kōrero mō Pikopiko-i-whiti.

16. Ūtataki! Ūtataki e!
Ko Ūtataki he ingoa anō mō Aitutaki, arā, mō Araura.  I tino tauiratia ai te rangi me ngā kupu o tēnei whiti i te waiata rongonui a Ngā Kuki Airani e kīia nei ko ‘Kia Orana’.

18. Whenua Tuarea, whenua ākau e i e
Koinei te marae i nōhia ai e Tainui me ōna uri o Ngāti Tai i Araura.  He mea hari mātou ki te marae nei, he papa mārakerake noa kei te tahatika o te moana.

21. Rangahaua kei whea Te Ika-a-Ngahue
He nui ngā kōrero mō tēnei, mō te ika a Ngahue.  Ki ētahi, he toki pounamu.  Heoi, ko te whakarāpopototanga; koinei te kīanga mō te pounamu i haere mai ai a Ngahue ki Aotearoa.

26. Kuikui, whitiwhiti ora, he whenua ipukarea!
Ko te tangi a te manu pīpīwharauroa.  Ki tā ētahi o Waikato, i te maruatata haeretanga o Tainui ki Aotearoa, i kitea e ngā tāngata o runga i te waka tēnei manu.  Nō konā rātou i mōhio ai kua tata te kāinga rua.